In memoriam: Gerard Hettema
Op 27 november overleed Gerard Hettema, onze Eerste concertmeester van 1969 tot 2002. Hij is 79 jaar geworden.
Toen Gerard Hettema op 28-jarige leeftijd naar Rotterdam kwam, speelde hij al twintig jaar viool. ‘Ik was acht,’ herinnerde hij zich over het begin, ‘mijn vader besliste dat ik vioolles en mijn broertje pianoles zou krijgen. Voor hetzelfde geld zou het andersom geweest zijn. Door toeval ben ik violist geworden.’ Vader Hettema koos de beste leraar die er in Leeuwarden te vinden was, en zo kreeg de jonge Gerard zijn eerste vioollessen van Jan Elzinga, die toen concertmeester van het Frysk Orkest was.
Concertmeester werd Gerard Hettema zelf ook al vroeg – te beginnen in het Nationaal Jeugdorkest, dat hem op veertienjarige leeftijd ontdekte. Na een studie bij Herman Krebbers en een periode als violist in het Concertgebouworkest werd hij concertmeester in het Zürcher Kammerorchester, en daarna in het Südwestfunkorchester Baden Baden.
Bestemming
Maar het was in Rotterdam dat hij zijn muzikale bestemming vond. Concertmeester werd hij niet alleen van ons orkest, maar ook van Concerto Rotterdam en Camarata Rotterdam. Met Rotterdamse collega’s vormde hij het Nederlands Strijktrio en het Nederlands Strijkkwartet.
Talloze malen stond Gerard Hettema als solist voor het Rotterdams Philharmonisch Orkest. Hij oogstte veel bewondering voor zijn heldere klank en briljante techniek, maar zelf was hij de eerste om die prestaties te relativeren. ‘Het zijn niet de grote soli die problematisch zijn, maar juist de kleine zijn moeilijk,’ vond hij. ‘Het is vaak moeilijk om uit dat machtige apparaat van honderd man in je eentje naar voren te komen. Je blijft in je piere-eentje over.’
In de decennia met Gerard Hettema groeide het Rotterdams Philharmonisch van een goed bewaard geheim tot een wereldorkest met een geroemde strijkersklank. Ook over zijn aandeel daarin was hij bescheiden. ‘Wat is de rol van de concertmeester, die er op dat moment zit?’ vroeg hij zich hardop af in een interview met Trouw. ‘Het heeft met zoveel dingen te maken. Het niveau van de mensen: de eisen bij het proefspel zijn omhooggegaan, we letten sterk op de klank.’ Hij benadrukte ook het belang van hoogwaardige instrumenten – en liet zo op een subtiele manier de Vrienden en mecenassen van ons orkest meedelen in de eer.
Afscheid
Ook bij zijn afscheid koos Gerard Hettema ervoor niet te veel in de schijnwerpers te staan. In plaats van nog eenmaal te soleren in een groot concert gaf hij er de voorkeur aan te schitteren naast Rebecca Evans in Mozart-aria’s voor sopraan, viool en orkest. Na zijn pensionering bleven we hem gelukkig nog vaak zien. Ons orkest lag hem na aan het hart, hij volgde nauwlettend de nieuwe ontwikkelingen. Ook in de laatste jaren, toen zijn gezondheid hem in de steek begon te laten, bleef hij onze concerten bezoeken en was dan altijd bij de musici te vinden. Muziek was zijn leven, maar zijn collega’s waren dat misschien wel net zozeer.
Nu zullen wij hem moeten missen. Het is een onwerkelijk idee dat hij nooit meer bij ons zal komen binnenwandelen: voor ons blijft hij de intens muzikale, toegewijde en beminnelijke collega die hij vanaf zijn aantreden in 1969 altijd is geweest.
Foto: NOS