Jimmy López Bellido voert ons naar een explosie aan klank

Jimmy López Bellido (45) is in Arizona voor de wereldpremière van zijn liedcyclus Quiet Poems, uitgevoerd door de Amerikaanse stertenor Michael Fabiano. Het is onmogelijk er altijd bij te zijn wanneer zijn werk wordt gespeeld – alleen al zijn orkeststuk Fiesta! (2007) is inmiddels meer dan 150 keer uitgevoerd – maar premières van zijn composities bezoekt hij zoveel mogelijk. ‘Het is een enorme luxe om verschillende versies van mijn muziek te horen, niet alleen live, maar soms ook online. Het gebeurt namelijk weleens dat ik kleine veranderingen wil aanbrengen na een première, maar dat mag ik van mijzelf pas doen wanneer ik het werk meerdere keren heb gehoord. Ieder orkest of musicus drukt zijn eigen stempel op mijn muziek, na één uitvoering kun je niet meteen een oordeel vellen. Die verschillende smaken maken mijn vak nou juist zo leuk!’

Cliché's vermijden

Als voormalig trompettist voelt hij zich verwant met de klank van de trombone. Wanneer we elkaar spreken heeft López Bellido twee delen af van zijn vierdelige tromboneconcert Shift, dat hij speciaal voor Jörgen van Rijen schrijft. ‘Jörgen is een droomsolist met een enorme bak aan ervaring. We hebben regelmatig contact, hij weet wat hij wil, maar geeft mij ook alle ruimte. Hij heeft veel samengewerkt met andere hedendaagse componisten, onder wie James MacMillan en Tan Dun, die allebei een concert voor hem schreven.’

Van tromboneclichés, zoals een groot kopergeluid of het gebruik van veel glissandi, wil López Bellido niets weten. ‘In mijn eerdere orkestwerk Aino, uit 2022, maak ik veel gebruik van glissandi in zowel de strijkers als het koper. Voor dit tromboneconcert heb ik heel andere ideeën. Zo zitten er geen trombones en tuba in de orkestratie, bewust om de solotrombone een heel eigen stem te geven. In dit concert gaat het om de interactie met het orkest, om de dialoog.’

Hij voegt toe: ‘Het is belangrijk dat je als componist weet wat de mogelijkheden zijn van een bepaald instrument, maar wat uiteindelijk telt zijn de muzikale ideeën. Net als bij een schilder of beeldhouwer die uit een schat aan materialen kan kiezen, gaat het erom dat je er uiteindelijk wel iets interessants mee doet.’

Dopplereffect

Het verkeer in zijn geboorteplaats Lima in Peru was voor López Bellido de inspiratiebron voor Shift. ‘Ik ben mij altijd zeer bewust van omgevingsgeluiden, Lima is een erg drukke stad. Tijdens een wandeling hoorde ik verandering in de klank van voorbijrijdende toeterende auto’s en ambulances met sirenes, het zogeheten dopplereffect, bekend uit de natuurwetenschappen. Shift gaat letterlijk om het verschuiven van geluid. In dit tromboneconcert vertegenwoordigt elk deel een ander element, waaronder water, licht en geluid. In de finale komen al deze elementen samen, wat resulteert in een explosie aan klank.’

Internationale oriëntatie

Op zijn eenentwintigste verliet López Bellido zijn woonplaats Lima om compositie in Helsinki te gaan studeren aan de Sibelius Academy bij de Finse componisten Veli-Matti Puumala en Eero Hämeenniemi. Na het halen van zijn master vertrok de componist naar de VS waar hij studeerde aan de University of California in Berkeley. Tegenwoordig woont hij alweer jaren in San Francisco en daar voelt hij zich prima thuis. De invloeden van zijn internationale oriëntatie zijn terug te horen in zijn muziek. ‘Het is een zoektocht geweest een eigen identiteit te vinden in mijn muziek. Ik wilde mijn verschillende achtergronden te veel een plek geven, maar dat voelde soms te geforceerd. Tegenwoordig pas ik mijn levenservaring en achtergronden als vanzelf toe in mijn muziek. Zoals bijvoorbeeld in mijn orkestwerk Aino, geïnspireerd door de Kalevala, het nationale epos van Finland. Tijdens dat maakproces moest ik denken aan de kale lege vlaktes van het hoge Noorden, terwijl in mijn orkestwerk Perú Negro (2012) mijn Afro-Peruaanse roots terug te horen zijn.

Spieren en zitvlees

López Bellido leidt een gedisciplineerd leven. Iedere werkdag componeert hij bijna zonder onderbreking van tien tot vijf. Daarna gaat hij naar de sportschool, waar hij aan gewichtheffen doet. Zijn Instagramaccount toont een caleidoscoop van indrukwekkende spiermassa’s en in stemmig zwart geklede musici in klassieke concertzalen. ‘Het gewichtheffen is een intensieve sport waar heel wat bij komt kijken, zeker wat verantwoorde voeding betreft. Het is een lifestyle op zich. Ik heb dat fysieke nodig, want bij het componeren zit ik de hele dag achter mijn computer en piano. Mens sana in corpore sano, zeg maar.’

Tot de laatste snik

Dat het freelance bestaan van een componist soms best pittig is, kan López Bellido niet ontkennen. ‘Iedere componist heeft te maken met de stress rondom een deadline, gelukkig ben ik vrij gedisciplineerd en heb ik mijn werk meestal op tijd af. Ik worstel meer met de periode tussen twee opdrachten in. De weken voor een première zijn vaak heel intensief; veel repetities, overleg met solisten en dirigenten en soms nog laatste aanpassingen doorvoeren. Na de première van een werk valt er vaak een last van mij af, maar tegelijkertijd voel ik dan ook een leegte. Ik moet dan echt weer even opladen en bezoek dan musea of ga naar de film.’ Op de vraag of hij dit schema nog jarenlang volhoudt, antwoordt hij: ‘Ik kan niet anders, ik wil componeren totdat ik erbij neerval. Misschien dat ik op mijn tachtigste het iets rustiger aan doe, maar vooralsnog heb ik altijd het gevoel dat ik tijd tekort kom.’
 

Tekst: Inge Jongerman        Foto: Igor Studios

Dit artikel verscheen eerder in Intrada, jaargang 2024-25 nr. 2.